Zien en beleven: De mooiste bomen van Midden-Delfland17 november 2011. Met de zesde lezing uit de serie 'Midden-Delfland: zien en beleven' eindigde het tweede jaar van informatieve lezingen en excursies. Deze keer vertelde Piet van der Eijk, hovenier en actief bij de Bomenstichting, over de bomen in Midden-Delfland en hun verhalen. Tijdens Open Monumentendag 2010 (ook het jaar van de monumentale boom) leidde Piet een fietstocht door het gebied op zoek naar de mooiste en meest karakteristieke bomen. De Midden-Delfland Vereniging had een wedstrijd uitgeschreven waarvoor gevraagd werd bijzondere bomen en hun verhaal op te sturen. Voor de prijsuitreiking maakte jurylid Frits van Ooststroom de presentatie die Piet op zijn eigen manier aan de aanwezigen voordroeg.
Bomen zijn levende organismen met een eindig bestaan. Onlangs nog werd de wellicht hoogste iep van Midden-Delfland met een grote kraan verwijderd. Hij had al geruime tijd de iepziekte en was inmiddels helemaal hol binnenin; hij stond bij de kruising van het fietspad langs de Noordvliet en de Kluiskade in Maasland. De bijzondere groep populieren langs de Oostveenseweg (nabij het A4 zandlichaam) zijn bedreigd en moeten wellicht verdwijnen als de aanleg van de A4 begint. Moderne technieken als akoustische tomografie werden gebruikt om de paardenkastanje op 't Woudt (bij nr. 13) te onderzoeken en, zo mogelijk, te behouden.
De prijs voor het mooiste verhaal ging naar de drie
kastanjes vóór de voormalige r.k. kerk bij Hodenpijl.
Uit overlevering is bekend dat voor de r.k. kerk drie
kastanjebomen werden geplaatst: twee witte en een rode.
Iemand had de jonge bomen door elkaar gehaald en zo
ontstond een weddenschap over welke de rode was. De
weddenschap en bijbehorende bedrag van fl. 2,50 werd
gewonnen door koster Alsemgeest: het bleek de meest
rechtse te zijn die helaas nu verdwenen is.
De Midden Delfland Vereniging heeft inmiddels een bomenwerkgroep gevormd. Ook is het de bedoeling een bomenroute uit te zetten en bestaat een plan om een interactieve bomenwebsite te maken. Evaluatie Midden-Delfland: zien en belevenNa de pauze werd na een korte evaluatie besloten ook in 2012 weer een serie lezingen en excursies te houden met de titel: 'Midden-Delfland: zien en beleven'. Het is de bedoeling om een aantal onderwerpen die eerder terloops werden besproken verder te verdiepen. De inhoud van deze nieuwe serie wordt later bekend gemaakt. Houd deze website dus in de gaten! Meer informatie:
Zien en beleven: Licht, lucht en ruimte - Schilders van het Hollandse landschap20 oktober 2011. Tijdens de vijfde lezing op donderdag 20 oktober vertelde Frits van Ooststroom over de schilders van het Hollandse landschap door de eeuwen heen. In chronologische volgorde passeerde een groot aantal schilderijen, schilders en hun stijlen met af en toe een uitstapje naar het buitenland. De excursie werd gehouden op 29 oktober en bestond uit twee bezoeken aan oude boerderijen aan de Westgaag en de Oostgaag.
Frits beschrijft zijn lezing als volgt: Eeuwenlang vormde het landschap een onuitputtelijke bron van inspiratie voor schilders. Geen genre is zo typisch Hollands als het schilderen van het landschap, maar altijd is het vooral de wolkenlucht die domineert. Het licht en de lucht bepalen de ruimte. In de periode van de Renaissance wordt een begin gemaakt met deze Hollandse traditie die zich in de zeventiende eeuw tot een volwaardige kunstvorm ontwikkelt. Wie kent niet de grandioze wolkenluchten van Ruysdael. IJsgezichten, riviergezichten, maar ook stads- en dorpsgezichten kregen een eigen plaats in de geschiedenis van de landschapsschilderkunst. In de negentiende eeuw krijgt de landschapsschilderkunst vanuit Frankrijk een nieuwe impuls als schilders hun schildersezel vanuit het atelier verplaatsen naar de natuur. De schilders van de Haagse School brengen de toeschouwer dichter bij het landschap. Een landschap dat niet meer werd verfraaid volgens classicistische normen en niet meer werd gebruikt om romantische gevoelens uit te drukken. Het ging om de impressie van de natuur zelf. Deze traditie werd voortgezet door volgende generaties schilders. De lezing toont de ontwikkeling van de Nederlandse landschapsschilderkunst in een notendop, maar ook de verschillende manieren waarop schilders een landschap kunnen interpreteren. Maar altijd is er het fascinerende spel van licht, lucht en ruimte. Van gras en wolken. Extra aandacht is er natuurlijk voor schilderijen van landschap en dorpen in Midden-Delfland.
Excursie: Twee monumentale boerderijen aan de GaagDe excursie op 29 oktober leidde allereerst naar de boerderij Torenzicht van Piet en Ella Koornneef aan de Westgaag 74 in Maasland. De in 1999 gekochte boerderij had toen 15 jaar leeggestaan. Daarvoor was er jarenlang weinig aan onderhoud gedaan. Het kostte dan ook enige tijd voordat het woongedeelte weer bewoonbaar gemaakt was. Sinds die tijd werd de restauratie stukje bij beetje voortgezet. Ook het aan de weg staande 'zomerhuis' werd deels herbouwd. De varkensschuur komt later aan de beurt.
Het kenmerkende van deze restauratie is dat het nauwelijks zichtbaar is waar gerestaureerd nodig was, zowel binnen als aan de buitenkant. Afgezien van de moderne badkamer zijn alle delen van de boerderij in de sfeer van de oude boerderij hersteld. Onlangs nog werd een drietal tegeltableaus teruggeplaatst, nagemaakt van beschikbare foto's van de verwijderde oude tableaus. Piet vertelde enthousiast hoe hij soms flinke restauratieklussen wist te klaren. Ook in de stal, buiten op het erf en rondom de boerderij heerst nog de sfeer van het vroegere agrarische leven op deze boerderij. Piet en Ella houden als hobbyboeren een viertal koeien, enkele schapen en kippen. De moestuin en boomgaard leveren de nodige groenten en fruit voor mens en dier.
De tweede boerderij die werd bezocht heet Burghoeve van de fam. van Vliet en ligt aan de Oostgaag 3. Deze boerderij ligt aan een lange oprijlaan en gaat schuil achter de kassen van een tuinbouwbedrijf. In zijn vorm lijkt deze boerderij veel op Torenzicht. Het brede voorhuis heeft in de eronder liggende melkkelder een prachtig tongewelf. De aan de buitenkant zichtbare muurplaten met trekstangen dienen om de muren op zijn plaats te houden. Men heeft er indertijd voor gekozen de buitenwanden in een blokvormig patroon te pleisteren, waarschijnlijk om het door verbouwingen getekende metselwerk te verbergen. Ook binnen is aan de diverse balkenconstructies af te lezen dat er verschillende malen verbouwd is. In de sfeervolle opkamer is de oorspronkelijk aanwezige bedstee gereconstrueerd aan de hand van enkele bouwresten. De vroegere stal is vrijwel volledig verbouwd en is voor bewoning afgesplitst van de woonboerderij.
Zien en Beleven: Het ontstaan van de polders in Midden-Delfland15 september 2011. De vierde lezing uit serie Midden-Delfland Zien en Beleven werd gegeven door Kees Jan van Herk. Hij vertelde het verhaal van de vorming van Nederland, de ijstijden, de duinen en de polders in het gebied van Delfland. Tijdens excursie op 1 oktober werd het resultaat van de eeuwenlange menselijke inspanningen in het polderlandschap van Midden-Delfland bekeken. Kees-Jan van Herk is docent aardrijkskunde aan het ISW Hoogeland te Naaldwijk en is vertrouwd met het ontstaan van de verschillende landschappen van West Nederland en specifiek van het Westland. Beginnend met de geologische tijdschaal en de recente ijstijden liet hij zien hoe de kust- en duinvorming heeft plaatsgevonden. Vervolgens werd de wildernis achter de duinen ingepolderd, een mega-project dat honderden jaren besloeg. Dit leidde tot het landschap dat nu nog grotendeels zichtbaar is in het Midden-Delfland gebied. Het patroon van de verschillende polders en boezemwateren is dus al eeuwenoud en moet behouden blijven.
Op zaterdag 1 oktober was er de fietsexcursie door een van de polders van Midden-Delfland: de Woudse polder. Na een kopje koffie in "de Hooiberg" ging de tocht dwars door de polder waar het oude slotenpatroon goed kon worden waargenomen. Ook het veenriviertje de Meer loopt kronkelend door het landschap. Bij de calamiteitenberging van het Hoogheemraadschap van Delfland gaat het fietspad een flink stuk omhoog. Bij teveel water in de Zweth (onderdeel van de boezemsysteem van Delfland) kan deze ca. 500.000 m³ water bevatten. Op 14 juli 2011 is de berging voor het eerst gebruikt, alhoewel hij maar voor een klein deel gevuld werd. Aan de andere kant van de waterberging ligt, een heel stuk lager, de Woudse Droogmakerij, een in het midden van de negentiende eeuw ontveende stukje polderland. Hier is nog steeds veel tuinbouw gevestigd.
Zien en Beleven: Boerenerven en de Potter's Vlietlanden21 mei 2011. Op donderdag 19 mei stond de lezing 'Boerenerven' van Frits van Ooststroom op het programma. In twee delen behandelde hij met veel voorbeelden waaruit een boerenerf kan bestaan: de bebouwing (de rode kant) en de begroeiing (de groene kant). Ook de typische eigenschappen van de boerenerven in (Midden-)Delfland kwamen aan de orde, zoals de melkkelder in het voorhuis, met daarboven de verhoogde opkamer. Op zaterdag 21 mei werd de uitgestelde excursie over de kaarten van Jan Potter gehouden met een twee uur durende vaartocht langs de Vlietlanden. Tijdens een act-voor-twee-heren werden de cultuurhistorie (Jacques Moerman) en de flora en fauna (Frits) uitvoerig besproken. Met behulp van een aantal oude kaarten van Jan Potter en enkele afbeeldingen werd de cultuurhistorie haarfijn uitgelegd. Alle oude boerderijplaatsen op en rond de vlietlanden en hun bewoners kwamen voorbij.
Vanaf de aanlegplaats van de Vlietlander in Maasland ging de tocht over de Noordvliet, Middelwatering, Foppenplas, Boonervliet, Vlaardingervaart en door de Noordvliet weer terug. Helaas was het riet al flink hoog gegroeid waardoor het zicht op de vlietlandjes, waar de Orchis, Grote ratelaar, Veenpluis en Echte koekoeksbloem in bloei staan, moeilijk was. Wie snel is kan over het wandelpad langs de Boonervliet nog genieten van deze explosie van kleuren. De Kleiput langs de Vlaardingervaart was weer druk bevolkt met broedende Visdiefjes, die dankbaar gebruik maken van de oude surfplanken, die een nieuw leven als eiland hebben gekregen.
De Vlietlanden zijn eigendom van de vereniging Natuurmonumenten, die probeert het gebied optimaal te beheren. Een recente ontwikkeling is de aanleg van sluisjes en windmolens om het waterpeil zo constant mogelijk te kunnen houden. Dit is nodig omdat het Hoogheemraadschap van Delfland het niveau van het omliggende boezemwater Delfland wil kunnen verlagen bij verwachte hevige regenval.
Zien en Beleven: De Zuidrand van Midden-Delfland7 mei 2011. De tweede lezing en excursie uit de 2011 serie "Midden-Delfland Zien en Beleven" waren geheel gewijd aan de Zuidrand van Midden-Delfland. Dit is het recreatiegebied dat ligt tussen het water de Zweth en de stedelijke bebouwing van Vlaardingen en Schiedam, in de Holierhoekse Polder en een strook in de Noord-Kethelpolder. De lezing bestond uit twee delen: vóór de pauze beschreef Henk Groenendaal van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden de geschiedenis van het gebied en hoe dit in de loop der jaren is veranderd van agrarisch landschap tot recreatiegebied. Arie van Montfoort van de KNNV ging na de pauze vooral in op het beheer van de oude en nieuwe groene gebieden zoals de pest- en geriefbosjes en knotwilgen. Met behulp van oude topografische kaarten toonde Henk het ontstaan van de Zuidrand van Midden-Delfland. Met name de steden Vlaardingen en Schiedam hebben na de Tweede Wereldoorlog hier hun stedelijke bebouwing bijna explosief uitgebreid. Deze uitbreiding werd een halt toegeroepen door de vaststelling van de Reconstructiewet Midden-Delfland (24 maart 1977). Het besef dat een groene bufferzone tussen Rijnmond en Haaglanden nodig was gaf het Midden-Delfland gebied jaren lang bescherming. De wettelijke bescherming is er nu (per 1 juli 2010) niet meer, maar de gemeente Midden-Delfland werkt met de omliggende gemeenten aan de gebiedsvisie Midden-Delfland ® 2025. In het LOP (Landschap-Ontwikkelings-Perspectief) is vastgelegd hoe het gebied zich verder kan en mag ontwikkelen en alle omliggende gemeenten hebben het LOP in hun plannen opgenomen.
Op bestuurlijk niveau wordt steeds meer gesproken over de Hof van Delfland (het Midden-Delfland gebied uitgebreid met de groene gebieden van Ackerdijk en Oude Leede; aan de overkant van snelweg A13). De Hof van Delfland is hierbij één van de waardevolle landschapsdragers van het Metropolitaan Landschap van de Zuidvleugel. Met de Zuidvleugel wordt het zuidelijke deel van de Randstad aangeduid (zie onder voor meer informatie). Het is ongelooflijk hoeveel bestuurlijke organisaties en bestuurders meedenken aan de toekomst van het Midden-Delfland gebied!!
Na een korte bewoningsgeschiedenis van het gebied volgde een beeldverslag van een wandeling door het gebied. De tocht begon bij de Vlaardingervaart door de Holierhoekse Polder over de nieuwe paden en ging verder naar de Noord-Kethelpolder en het Poldervaartgebied. Vooral langs de Woudweg zijn nog objecten te zien van de vroegere agrarische bestemming van wat nu recreatiegebied is, zoals oude bruggetjes, geriefbosjes, een mestgoot, schuurtjes en meer. De enkele nog aanwezige boerdenwoningen hebben geen agrarische functie meer en zijn of worden gerestaureerd voor bewoning. Vooral langs de Groeneweg bij Kethel is dit het geval.
Arie van Montfoort is als vrijwilliger werkzaam bij de KNNV en onderhoudt een aantal van de oude en nieuwe bomengroepen in het gebied van de Zuidrand van Midden-Delfland. Zijn verhaal ging vooral over de praktijk van het snoeien en knotten van bomen. Hij demonstreerde hoe men vroeger de twijgen afhakte en er takkenbossen van maakte.
Tijdens de fietsexcursie op 7 mei leidde Arie de deelnemers door de Zuidrand, min of meer langs het traject van het eerder vertoonde beeldverslag. Op een aantal plaatsen werd even gestopt en vertelde hij allerlei wetenswaardigheden over het onderhoud van de verschillende bomengroepen.
Onderweg werd de koffiepauze genomen bij de schaapskudde van Vockestaert aan de Woudweg 26. Het was bovendien precies de tijd om een paar potlammen de fles te geven. Het tweede deel van de excursie ging verder richting Noord-Kethelpolder en eindigde bij de zogenoemde eendenkooi langs de Groeneweg. De oorsprong van dit gebiedje is niet helemaal duidelijk. Het is zeker geen oude eendenkooi, zoals het Midden-Delfland gebied er vele kende. De KNNV afd. Delfland onderhoudt dit gebied sinds kort, getuige de verslagen op hun website.
Meer informatie:
Zien en Beleven: De kaarten van Jan Potter26 maart 2011. Tijdens de eerste lezing uit de 2011 serie "Midden-Delfland Zien en beleven" probeerde Jacques Moerman in de huid te kruipen van Jan Jansz. Potter, landmeter en notaris uit Delft in de tweede helft van de zestiende eeuw. Ondersteund door veel archiefonderzoek en bestudering van een groot aantal kaarten beschreef Jacques Jan Potter als iemand die hield van de polders en het leven op het platteland. Jan Potter maakte onder andere een aantal kaartboeken voor verschillende organisaties, zoals voor het Weeshuis, het Gasthuis Delft, het Meisjeshuis Delft, het klooster van Loosduinen en de Duitse Orde Maasland. In deze kaartboeken werden de bezittingen van deze organisaties nauwkeurig in kaart gebracht. Aan de hand van veel voorbeelden toonde Jacques de bijzondere detaillering van de met de hand gemaakte en ingekleurde kaarten. Alhoewel het er vooral om ging de in bezit zijnde percelen af te beelden, tekende Potter ook het gebruik, zoals als bijvoorbeeld grasland of akkerland, werden de erven en opstallen nauwkeurig getekend, en tekende hij vele extra details zoals vogelkooien, overhalen, (wandel)paden, galgen en soms zelfs de knotwilgen langs de sloot. De toehoorders waren duidelijk onder de indruk van dit prachtige en historische kaartmateriaal.
De excursie die bij deze lezing voorzien was, wordt later in het jaar gehouden (21 mei 2011), als de lente wat verder gevorderd is. Daarom werd nu de biologische boerderij van Ria en Nico van Paassen nabij 't Woudt bezocht. Nico vertelde enthousiast over de geschiedenis van de boerderij en hoe hij de boerderij van zijn vader kon overnemen. Ook demonstreerde hij een handig stuk gereedschap om zuring met wortel en al uit te steken. Tijdens een bezoek aan de melkstal vertelde hij over de activiteiten op de boerderij. Nico is ook heel actief op het gebied van weidevogelbescherming. Om te zien hoe het gesteld is met de grutto en kievit had Ria een telescoop opgesteld om te kijken naar de vogels op een speciaal plas-dras gemaakt stukje weiland in de polder. Tot slot werd het domein van Ria bezocht: de moestuin.
Midden-Delfland: Zien en Beleven 2011
|
| Datum: | Lezing: |
| 17 maart | Het kaartmateriaal van MD van Jan Jnz Potter (Jacques Moerman) |
| 21 april | Zuidrand van MD in beeld (Henk Groenendaal, Arie van Montfoort) |
| 19 mei | Boerenerven in MD (Frits van Ooststroom) |
| 18 juni | MD-dag: Schaapskudde Vockestaert (Aad Kleijweg) |
| 15 september | Het ontstaan van de polders in MD (Kees Jan van Herk) |
| 20 oktober | Schilderijen en afbeeldingen met karakteristieken van MD (Frits van Ooststroom) |
| 17 november | Producten van de Streek MD (Afsluiting cyclus) |
De reeks wordt aangeboden als geheel en de kosten bedragen 60
euro per persoon (bij alle lezingen en bij de meeste excursies
zijn koffie en thee inbegrepen!). Er zijn dertig plaatsen
beschikbaar. Inschrijven kan door een mail te sturen naar info@vockestaert.nl
of telefonisch (zie hieronder). Na betaling van de
inschrijfkosten (u krijgt bericht naar aanleiding van uw
aanmelding) is men definitief verzekerd van een plek. Kort voor
de eerste lezing ontvangen de deelnemers nadere informatie over
de locaties waar wordt samengekomen.
Voor meer informatie kunt u bellen met Niek Praagman 015 - 2563328.
De Middelwatering, Foto: Gemma van Winden-Tetteroo
Bron: Persbericht Vockestaert 18 januari 2011
04 april 2024